Bilim Kutsal Bir İnek midir (?): Sosyal Bilimlerin Bilimselliği Üzerine Bir Değerlendirme
Ümit Laçin YALÇINKAYA
Bahçeşehir Üniversitesi
umitlacin.yalcinkaya@bau.edu.tr
Öz/Abstract
Sosyal bilimlerin bilimsel niteliği ile ilgili tartışmalara literatürde sıkça rastlanılmaktadır. Söz konusu tartışmalar özellikle pozitivist bilim paradigmasına yakın konumlanan bilim insanlarının ürünleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma kapsamında Anthony Standen’ın Bilim Kutsal Bir İnektir adlı eserinde sosyal bilimlere ve sosyal bilimcilere yönelik olarak yer verdiği eleştirileri, eleştirel bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Giriş bölümünde yazarla ve eseriyle ilgili kısa arka plan bilgisi aktarılmıştır. Daha sonra sırasıyla yazarın bilime ve bilim insanlarına, sosyal bilimlere ve sosyal bilimcilere yönelik eleştirilerine yer verilmiş, bu eleştirilerin geçerlilikleri sorgulanmıştır. Standen’ın sosyal bilimlere getirdiği eleştirilere kaynaklık eden sebeplerin anlamlandırılabilmesi amacıyla bilim felsefesi tarihinin önemli dönüm noktalarına kısaca değinilmiştir. Değerlendirme sonucunda Standen’ın eleştirilerinde bilim felsefesi tarihine yön veren başlıca bilimsel paradigma olan pozitivist yaklaşımın izleri görülmüştür. Bir pozitivist olarak doğa bilimlerinin yöntemleri dışında kalan bilimsel yaklaşımları eleştirmesi kendi içinde tutarlı kabul edilmiştir. Bununla birlikte eleştirilerinin pozitivist olmayan sosyal bilimciler tarafından yapılmış nitelikli çalışmaların önemini azaltmayacağı belirtilmiş ve bunun sebepleri açıklanmıştır.
Debates about the scientific quality of social sciences are frequently encountered in the field’s literature. These debates emerge especially as the products of scientists who position themselves close to the positivist paradigm of science. Within the scope of this study, Anthony Standen’s critiques of social sciences and social scientists in his book, Science is a Sacred Cow, are evaluated with a critical approach. In the introduction part a brief background information about the author and his work is given. After the introduction; firstly, the author’s criticism of science and scientists and then the criticism of social sciences and social scientists are presented and their validity is questioned. In the next heading, important turning points in the history of the philosophy of science are briefly mentioned in order to understand the reasons that caused Standen’s criticism towards social sciences. As a result of the evaluation, traces of the positivist approach, one of the main scientific paradigms that guide the history of the philosophy of science are seen in the criticisms made by Standen. As a positivist, his criticism of scientific approaches other than those of the natural sciences has been considered consistent in itself. However, it is stated
that his criticism will not diminish the importance of qualified studies conducted by
non-positivist social scientists in the field, and the reason behind this statement is
explained.
Kaynakça/References
- Aristoteles. (2012). Metafizik. (A. Arslan, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınlar.
- Bird, A. (2004, Ağustos 13). Thomas Kuhn. Ocak 13, 2020 tarihinde Stanford Encyclopedia of Philosopy: https://plato.stanford.edu/entries/thomas-kuhn/ adresinden alındı.
- Bluhm, R. (2015). Positivism and Logical Positivism. R. L. Cautin, & S. O. Lilienfeld(Dü) içinde, Encyclopedia of Clinical Psychology (s. 1-7). John Wiley & Sons.
- Bruno, G. (2018). Küllerin şöleni. (H. Portakal, Çev.) İzmir: Cem Yayınevi.
- Chalmers, A. F. (2013). What is this thing called science? (4th b.). Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company.
- Denktaş, A. (2015). Thomas Kuhn’un bilim anlayışı üzerine. anemon MŞÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 25-32.
- Frankena, W. K. (1939). The naturalistic fallacy. Mind, 48(192), 464-477.
- Gönenç, G. (2008). Hep aranızda olacağım: Frédéric Joliot-Curie’nin yaşam öyküsü
(3. b.). İstanbul: Yordam kitap. - Geray, H. (2017). Toplumsal araştırmalarda nitel ve nicel yöntemlere giriş. Ankara:Ütopya Yayınevi.
- Hilliam, R. (2005). Galileo Galilei: Father of modern science. New York: The Rosen Publishing Group.
- Jeffrey, R. C. (1975). Probability and falsification: Critique of the popper program. Synnthese, 30(1/2), 95-117.
- Kılınçoğlu, D. T. ve Özçelik, E. (2016). John Maynard Keynes… yine, yeniden. (D. T. Kılınçoğlu, & E. Özçelik, Dü) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Kırlı, Ö. (2013). John Locke ve David Hume’un epistemolojisi ve beşeri olanın izahı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İş letme Dergisi, 9(20), 99-114.
- Kirshner, J. (2019, Aralık 7). The Man Who Predicted Nazi Germany. Ocak 10, 2020 tarihinde The New York Times: https://www.nytimes.com/2019/12/07/opinion/keynes-economic-consequences-peace.html adresinden alındı.
- Kuhn, T. S. (1970). The structure of scientific revolutions (2nd b.). Chicago: The University of Chicago Press.
- Standen, A. (1997). Bilim kutsal bir inektir. (A. A. Ural, Dü., & B. Dağıstanlı, Çev.) İstanbul: Şûle Yayınları.
- Tekil GSU. (2017, 1 1). Tekil 12 – Yapay zeka – Bilge NARİN. 1 11, 2020 tarihinde YouTube: https://youtu.be/6unO-u1tgxc?t=1393 adresinden alındı.
- Walker, K. (2011). Weber: Antipositivism & Verstehen. T. E. Press (Dü.) içinde, Sociology Reference Guide: Early Theorists & The Science of Society (s. 123-132). California & New Jersey: Salem Press.