Yeni Medyada Söylem Düşkünü Olarak Çocuk: Aylan Bebek Örneği
Sahra KIRATLI
Marmara Üniversitesi
sahrakiratli91@gmail.com
Haldun NARMANLIOĞLU
Marmara Üniversitesi
hnarmanli@hotmail.com
Öz/Abstract
Geleneksel haber medyasında profesyonellerin üretimine dayalı öykülerde haberin öznesi ile nesnesi durumundaki kişiler "söylem seçkini" ve "söylem düşkünü" şeklinde tanımlanmaktadır. Söylem seçkinleri genellikle siyasetçiler, sanatçılar, bilim adamları gibi haberde baskın olarak ağırlığı görülen ve söylem üreten seçkinlerden oluşmaktadır. Söylem düşkünleri ise sıradan insanlardır, haber dilinde daha edilgen bir konuma denk düşmektedir. Yeni iletişim teknolojileriyle birlikte geleneksel medyanın tüketicileri olan söylem düşkünlerinin de söylem üretebildiği bir alanın açıldığı varsayılmaktadır. Bu çalışma, yeni medya ile birlikte söylem üretme imkanına kavuşan söylem düşkünlerinin, profesyonel haber üreticilerine kıyasla toplumsal konuları ele alış biçimindeki farklılığını yansıtmaktadır. Bu amaçla Türkiye ve dünya gündemini uzun süre meşgul eden "Aylan bebek" olayı örnek olarak seçilmiştir. Kendisi de bir söylem düşkünü olarak tanımlanabilecek Aylan bebeğin ölümü üzerine geleneksel medyada yayınlanan haberler ile Twitter'da paylaşılan içerikler söylem çözümlemesi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışma sonucunda olayın bu iki farklı medya kanallarında yer alış temalarının değiştiği görülmüştür. Yeni medya üzerinden incelenen sıradan insanların (söylem düşkünlerinin) paylaşımları; insanlık, evrensel değerler, toplumsal ilişkiler teması üzerinde dururken, geleneksel medyadaki haberlerin; politika, savaş, diplomasi, AB, güvenlik gibi konularından oluştuğu anlaşılmıştır. Bu çalışmayla sıradan insanlar ile medya profesyonellerinin aynı konuyu değerlendirme biçimlerinin oldukça farklı olduğu ortaya çıkmıştır. Konvansiyonel medyada Aylan Bebek olayı daha çok siyasi, reel tartışmalar ile ele alınırken; yeni medyada bu konu söylem düşkünleri tarafından duygusal içerikli temalar ile tartışılmıştır.
The people who are subjects and the objects of news described as "Discourse Elites" and, "Discourse Marginals" in the stories, which are, depend to the production of conventional media professionals. "Discourse Elites" generally formed of elites, as politicians, artists and scientists, whose domination seen in news and produce discourse. However, the "Discourse Marginals" are ordinary people who have passive position in news. It is assumed that with new communication technologies, a space has been opened where dis course addicts, consumers of traditional media, can alsa produce discourse. The interest of this study depends on the curiosity about differentiation of Discourse Marginals, which have discourse production opportunity, in comparison with media professionals. For this purpose, the "Aylan Baby" case has been chosen as sample which occupy both Turkey's and world's agenda long time. The news on conventional media and the posts on Twitter about the "Aylan Baby", who can be described as "Discourse Marginal", has been examined with discourse analysis method. in this study it has been seen that the themes are changing in two different media. While the posts of ordinary people depend on humanity, universal values, and social relations, the conventional have formed with the themes of politics, war, diplomacy, European Union and, security. The study revealed that the themes for evaluating the same story are quite different. The Aylan Baby takes partin conventional news with the discussions about actual politics while setted as agenda of emotional discussions in new media by Discourse Marginals.
Kaynakça/References
- Aslan, Kemal. Haber Nasıl Okunur? Haberde İdeoloji, Söylem, 1.Basım, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi, 2004.
- Aziz, Aysel. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri, 10.Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2015.
- Balcı, Ali. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler, 12.Baskı, Ankara: Pegem Akademi, 2016.
- Ben Suriyeliyim Beni Esad Öldürdü, 2015, http://haber.star.com.tr/dunya/ben-suriyeliyim-beni-esad-oldurdu/haber-1054816 06.09.2015, (13 Ekim 2016)
- CHP’li Vekiller Aylan’ın Cenazesine Gidecek, 2015, http://www.sozcu.com.tr/2015/gunun-icinden/chpli-vekiller-aylanin-cenazesine-gidecek-927693/ , (13 Ekim 2016)
- Cumhurbaşkanı Erdoğan: Avrupa Ölen Her Mültecinin Vebaline Ortak, 2015, http://www.ntv.com.tr/turkiye/cumhurbaskanierdoganavrupaolen-her-multecinin-vebaline-ortak,EjoKoTlKA0SZC7g7nLUGEQ , (13 Ekim 2016)
- Çoban, Barış “Söylem, İdeoloji Ve Eylem: İktidar Ve Muhalefet Arasındaki Mücadeleyi Çözümleme Denemesi; Söylem ve İdeoloji , Barış Çoban, Zeynep Özarslan (drl.), İstanbul: Su Yayınları, 2003
- DAEŞ’ten Aylan’ın Fotoğrafı İle Kirli Propaganda, 2015, , http://haber.star.com.tr/guncel/daesten-aylanin-fotografi-ile-kirli-propaganda/haber-1055745 ,(13Ekim 2016).
- Erdoğan, İrfan ve Alemdar Korkmaz. Öteki Kuram Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirilmesi, 1.Basım, Ankara: Erk Yayınları, 2005.
- Ernesto, Laclau. ‘Söylem ve Felsefe Tartışmaları’, Aktaran: Tezcan Durna ve Çağla Kubilay, Medyadan Söylemler, Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri, l. Baskı, İstanbul: Libra Kitap, 2010.
- Girgin, Atilla. Yazılı Basında Haber ve Habercilik ‘Etik’i, 1.Basım, İstanbul: İnkılap Yayınevi, 2002.
- Gülgün, Tosun. “Çocuklar ve Çocuk Haklarının Medyada Temsili’ Çocuk Odaklı Habercilik, Sevda Alankuş (drl), İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları, 2007.
- Güngör, Nazife. İletişim Kuramlar Yaklaşımlar, 1.Basım, Ankara: Siyasal Kitabevi, 2011.
- Milliyet Gazetesi, (2015, Eylül 09). Hiç kimse Türkiye kadar yardım etmedi. 20 Haziran 2019 tarihinde https://www.milliyet.eom.tr/dunya/hic-kimse-turkiye-kadar-yardim-etmedi-2114682 adresinden alındı.
- Mora, Necla. Medya Çalışmaları Medya Pedagojisi ve Küresel İletişim, 1.Baskı, Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Mutlu, Erol. İletişim Sözlüğü, 1.Basım, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2004.
- Özer, Ömer. Haber Söylem İdeoloji Eleştirel Haber Çözümlemeleri, l. Basım, Konya: Literatürk Yayınları, 2011.
- Özerkan, Şengül. Medya Dil ve İletişim, 1.Basım, İstanbul: Martı Yayınevi, 2001.
- Rigel, Nurdoğan. İleti Tasarımında Haber, 1.Basım, İstanbul: Der Yayınları, 2000.
- Sancar, Serpil. İdeolojinin Serüveni- Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme, 3.Baskı, Ankara: İmge Kitabevi, 2008.
- Sayar, Kemal ve Alperen Manisalıgil, Merhamet Devrimi, 1.Basım, İstanbul: Timaş Yayınları, 2015.
- Sözen, Edibe. Medyatik Hafıza, 1.Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları, 1997.
- Ulus, Selma. “Haber Söyleminde Dönüştürülen Hakikat: Yoksullukla Kuşatılmış Çocukların Medyada Temsillerinin İki Örnek Haberle Eleştirel Karşılaştırılması”, Medya Mercek Altında, Nesrin Tan Akbulut – Elif Eda Balkaş (Der.), İstanbul: Beta Basım, 2006.
- Uzun, Ruhdan. İletişim Etiği Sorunlar ve Sorumluluklar, 1.Basım, Ankara: Dipnot Yayınları, 2009.