Dijital Vatandaşlık: Katılımcı Demokrasi Kuramına Aktüel Bir Katkı
Şevki IŞIKLI
Doç. Dr., Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü
sevki.isikli@marmara.edu.tr
Öz/Abstract
Hiç şüphesiz 21. yüzyılın bilgi toplumunda edimselleşen dijital çağın kökensel biçimde farklılaştığını, ekonomiden siyasete, bilimden felsefeye kadar birçok alanda gözlemek mümkündür. Bugün yönetim, vatandaşlık ve demokrasi anlayış ve pratiklerinde elektrolize olmaya veya dijitalleşmeye doğru yeni bir dönüşüm gerçekleşmektedir. Hız, güvenlik, dijital uçurum, teknoloji okuryazarlığı, büyük veri tehditleri gibi çok yönlü̈ çözüm gerektiren meseleler bir kenara bırakıldığında, bilişim ve kitle iletişim araçlarının demokrasiyi e-demokrasiye, vatandaşlığı e-vatandaşlığa, yönetimi yönetişim ve e-yönetişime dönüştürdüğü söylenebilir. Dijital toplumun dijital katılım ve dijital yönetimi, yönetenlere yetkilerinin seçimle verildiği, yönetenlerin seçimlerde hesap verdiği modern demokrasi anlayışını terk etmeye zorlamaktadır. Bu zorlama, iktidarın yetkilerini halk lehine sınırlandıran meşruti demokrasilere, oradan parlamenter yönetimlere, oradan çoğulcu demokrasilere geçişteki benzer bir baskıdır. Dijital vatandaşlık, genelde birey-devlet ilişkisinde, özelde ise vatandaşlık kavramının iç işleyişinde radikal farklılaşma anlamına gelmektedir. Modern demokrasilerin birey-devlet ilişkisinde kisinde mutlakıyetçi, otoriter ve tek yönlü hâkimiyet anlayışlarının varlığını sürdüren eski örtük tortuları, dijital vatandaşların dijital aktivizmiyle birlikte erimeye başlamıştır. Reel, mekanik ve sibernetik ontolojilerden türemiş fakat onlardan kökensel biçimde farklılaşmış sanal gerçeklik kültürünün bir ürünü olan dijital vatandaşlık anlayışıyla birlikte yöneticilerin hesap vermeme eğilimleri, güçlü merkez düşüncesi, etkin olmayan şeffaflık ilkesi, sınırlandırılmış ifade özgürlüğü araçları, merkezi devletle derin ilişkiler kuran geleneksel medya gibi sorunlar, dijital katılım, dijital denetim, e-devlet, sosyal medya, internet blogları, sanal vergi daireleri, kurumsal e-mailler, e-ticaret, e-pazarlama, gibi araçlar yoluyla farklı bir çözüme evrilmektedir.
It is possible, no doubt, to observe that the digital era that was actualized in the informationsociety of the 21st century differs genetically in many areas ranging from economy to politicsand from science to philosophy. Today, governance, citizenship and democracy carry out a newtransformation towards becoming electrolyzed or digitalized in their concepts and practice. Itcan be stated that information and mass communication tools transformed democracy into e-democracy, citizenship into e‑citizenship, and governance into e-governance when leavingissues that require multifaceted solutions such as speed, security, digital division, technologyliteracy and threats from large data. Digital participation and digital governance of the digitalsociety forces to abandon the concept of modern democracy in which the power is entrusted tothe rulers by elections and the rulers are called to account in elections. This enforcement is asimilar pressure experienced during the transition from constitutional democracies thatrestrict powers of the government in favor of people to parliamentary government, from thereto pluralist democracy. Digital citizenship means radical differentiation in general inindividual-state relationship and in the inner functioning of citizenship concept in private. Theold implicit sediments of the absolutist, authoritative and one-sided dominance concepts thatcontinue their existence in modern democracies through individual- state relationship began tomelt with the digital activism of the digital citizens. Through the concept of digital citizenshipwhich is product of virtual reality culture derived from reel, mechanical and cyberneticontologies, but originally differentiated from them, the issues, such as tendencies of rulersbeing not accounted for, idea of strong center, inactive principle of transparency, tools ofrestricted freedom of speech, and traditional media’s establishment of deeper relationships withthe centralized government, evolve into a different solution through digital participation,digital supervision, e-government, social media, internet blogs, virtual tax offices, corporate e-mail, e-commerce, and e-marketing tools.
Kaynakça/References
- Armağan, A. (2013). Kimlik yapılarında değişim ve sanallaşan kimlik sunumları: öğrenciler üzerine bir araştırma, Online Akademik Bakış Dergisi, Sayı 37 (Temmuz Ağustos), ss.1-20.
- Binatlı, C. (2011). Yeni teknolojiler ve kitabın geleceği üzerine birkaç söz, within “İletişim ve Teknoloji: Olanaklar, Uygulamalar, Sınırlar”, (Edt. Zeliha Hepkon),İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları, pp.13-20.
- Dağtaş, E. (2007). Internet, katılımcı demokrasi ve yurttaşlık hakları, XII. Türkiye’de İnternet Konferansı, Ankara, pp. 254-266.
- Dedeoğlu, G. (2006). Bilişim Toplumu ve Etik Sorunlar, İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları.
- Dursun, D. (2001). (Edt.) Demokrasi Sorunu ve Türk Demokrasisi. İstanbul: Şehir Yayınları.
- Işıklı, Ş. (2014). Dijital kültür ve Türkiye’de çevrimiçi kullanıcı profili. Şubat 13, 2015 tarihinde www.dijitalhayat.tv: “http://dijitalhayat.tv/yazarlar/dijital-kultur-ve-turkiyede-cevrimici-kullanici-profili” adresinden alındı.
- Özcan, A. (2014). Bir dijital aktivizm örneği: akıllı çağ çeteleri (smart mobs). AJIT-e:Online Academic Journal of Information Technology, Volume 2014 Winter, Num:14, pp.62-78. (DOI: 10.5824/1309‐1581.2014.1.004.x)
- Kindersley, D. (2011), Felsefe Kitabı, Trans. Emel Lakşe, 1. Baskı, İstanbul: Alfa Basın Yayınları, ISSN:978-605-106-321-8.
- Nacak, O. (2014). Kamu politikalarının belirlenmesinde yeni iletişim araçları ve sosyal ağların rolü, Akademik Bakış Dergisi, Issue 46, ISSN: 1694- 528
- Özpolat, V. (2009). Demokratik Vatandaşlık: Birlikte Yaşama Kültürü. İstanbul: Hegem Yayınları.
- Şahin, A. etc. (2004). “Türkiye’de Demokrasiden e-Demokrasiye Geçiş Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar”, 3. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, pp. 253-262.
- Terkeli, İ. (2004). “Katılımcı demokrasi, sivil ağlar ve sivil toplum kuruluşları”, 15. Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşları Sempozyumu 18-19 Haziran, İTÜ Maçka Sosyal Tesisleri, İstanbul, ss. 20-36.
- Tıngöy, Ö. (2009). Bilişim Çağında Etik. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
- Üstüner, Y. and Keyman, F. (2012). Globalleşme, katılımcı demokrasi ve örgüt sorunu. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, pp.33-50.
- Yang, F. and Tamney, J. (2011). (Edt.) Confucianism and Spiritual Tradition in Modern China and Beyond. Neterlands: Koninklijke Brill NV. (ISBN: 978 90 04 212 39 8).