Kurumsal Çalışma Hayatına Heideggerci Bir Bakış
Hasan YÜKSELTEN
Marmara Üniversitesi
hyukselten@hotmail.com
Öz/Abstract
Günümüzdeki anlamıyla çalışma olgusu temel olarak sanayi devrimi sonrasında şekillenmiştir. İnsanın “mesai” kavramı ile tanışması bu döneme denk gelir. Çalışma hayatındaki hızlı dönüşümün itici gücü olan büyük boyutlardaki mekanik teknoloji, ekonomi ve iş yaşamındaki insanı, “kullanıcı” ve“araç”a dönüştürmüştür. Peki, insanın kullanıcıya dönüşümü ne anlama gelir? İnsanın bir araç olarak konumlandırılmasından ne anlamalıyız? Kurumsal çalışma hayatında, çalışan ile makine birbirlerinin homolog sistemleri gibi kabul edilir. Bir çalışanın yaptığı işleri bir makine de yapabilir. Bundan sonra etkileşim her zaman çift yönlü olacaktır: Mekanikleşen insan ve insanileşen makineler. Heidegger’e göre mekanikleşme yirminci yüzyılında insani olan her şeyi ve hatta doğal dünyayı kuşatmıştır. Heidegger, teknolojinin gelişimiyle şekillenen tekno-dünyanın eleştirisini yapmış ve modern dünyada buna karşı düşüncenin görevlerini belirlemeye çalışmıştır. Bu çalışmada, günümüzkurumsal çalışma hayatı, Heideggerci teknik eleştirisi bağlamında analiz edilmiştir. Bilişim devrimiyle kesinlikle tüm yönleriyle yeniden biçimlendirilen çalışma hayatı, insanın mekanikleşmesi ve dehumanizasyon (insansızlaştırma) koşullarından bazılarını tespit etmektedir. Sonuçta kurumsal çalışma hayatının insanı nesneleştirerek kullanıcıya dönüştürdüğü hipotezi desteklenmektedir. İnsanın cansız araçlar kategorisine indirgenmesi, felsefi ve sosyolojik analizlere açıktır.
The working phenomenon in the present sense was basically shaped after the industrial revolution. In this period that people meet with the term of overtime. The large-scale mechanical technology, the driving force of the rapid transformation of work life, transformed the economy and business people into users and tools. So, what does it mean to transform into a user? What should we understand from the positioning of human being as a tool? An employee and a machine have been considered as each other’s homologous systems in the corporate work life. An employee can do a job, a machine can also do. From now on the interaction will always be bidirectional: Mechanized human and humanized machines. According to Heidegger, in the twentieth century the mechanization encompassed everything human and even the natural world. Heidegger criticized the techno world, shaped by the development of technology, and sought to determine the tasks of thought in the modern world. In this study, today’s corporate work life is analysed in the context of Heideggerian technical criticism. The work life, which has been reformed with all aspects of the IT revolution, identifies some of the conditions of human mechanization and dehumanization. As a result, the hypothesis that the corporate work life is objectified and transformed into the user is supported. The reduction of human to the category of inanimate vehicles is open to multi-dimensional criticism and analysis.
Kaynakça/References
- Aristoteles. (2017). Fizik. (S. Babür, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Cevizci, A. (2002). Aydınlanma Felsefesi. Bursa : Ezgi Kitabevi.
- Delice, D. (2017). Heidegger’in Tekniğin Kökenine İlişkin Bir Soruşturması. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 2017 Bahar(23), 307-328.
- Heidegger, M. (1996). Being and Time. (J. Stanbaugh, trans.), New York: State University of New York Press.
- Heidegger, M. (1989). Contribution to Philosophy. (P. Emad, & K. Maly, Çev.) USA: Indiana University Press.
- Heidegger, M. (1993). 1933’te Neler Oldu? (T. Ilgaz, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Heidegger, M. (1998). Tekniğe İlişkin Bir Soruşturma. (D. Özlem, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Heidegger, M. (1998). Teknik ve Dönüş. (N. Aça, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Heidegger, M. (2004). Varlık ve Zaman. (Aziz Yardımlı, çev.), İstanbul: İdea Yayınevi.
- Humphreys, J. (2019, 01 30). İnsanlar, Aylaklık Yeteneklerini Kayıp mı Ediyor? Ocak 30, 2019 tarihinde Sophos Akademi: https://www.sophosakademi.org/insanlar-aylaklik-yeteneklerini-kayip-mi-ediyor/ adresinden alındı.
- Işıklı, Ş. (2012). Kuantum Felsefesi. Ankara: Birleşik Yayınları.
- Işıklı, Ş. (2008). Contribution to Philosophy’deki Bazı Temel Kavramların Çözümlenişi. Tabula Rasa-felsefe&teoloji Dergisi, Yıl: 8, ss.91-113.
- Işıklı, Ş. ve Küçükvardar, M. (2016). Bilişim Devrimi. Ankara: Birleşik Yayınları.
- Kant, I. (2015). Arı Usun Eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.) İstanbul: İdea Yayınevi.
- Kırmacı, N. Y. (2011). Martin Heidegger’de Teknoloji Problemi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bİlimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
- Magee, B. (2004). Yeni Düşün Adamları. (M. Tunçay, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
- McLuhan, M. (1964). Understanding Media: The Extensions of Man. New York: USA:-New American Library.
- Megill, A. (1998). Aşırılığın Peygamberleri. (T. Birkan, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Newton, I. (2016). Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri. (A. Yardımlı, Çev.) Ankara: İdea Yayınevi.
- Oxford Dictionaries. (2019). https://en.oxforddictionaries.com: https://en.oxforddictionaries.com/definition/technology adresinden 21 Ocak 2019 tarihinde alındı.
- Tonyalı, Z. (2005). Martin Heidegger’in Teknoloji Yorumu. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Towarnicki, F. (2002). Anılar ve Günlükler. (Z. Durukal, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Wetsman, N. (2019, Ocak 30). Elon Musk yanılıyor: Aşırı çalışmak, insanı daha mükemmel yapmıyor! Sophos Akademi: https://www.sophosakademi.org/elon-musk-yaniliyor-isinizde-cok-uzun-sure-calismak-sizi-daha-iyi-hale-getirmiyor/ adresinden alındı.
- Zamanlou, H. (2015). Martin Heidegger ve Teknolojinin Hermeneutik Ontolojisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).