Türkçeye Uyarlanan Sosyal Medya Ölçekleri Üzerine Bir Derleme Çalışması
Oğuz GÜLLEB
Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
oguz.gulleb@marmara.edu.tr
Öz/Abstract
Dünya nüfusunun yarısından fazlasının mobil cihaz kullandığı ve sosyal medya hesabı olduğu bir dönemde Türkiye, sosyal medya kullanımında nüfus oranına göre en çok kullanıcıya sahip olan ülkeler arasında olduğu yapılan araştırmalarla ortaya koyulmuştur (We Are Social, 2021). Sosyal medyanın kullanım oranları arttıkça bireyler, aileler ve toplumlar üzerindeki etkileri akademiyanın araştırma konuları arasına girmiş birçok sosyal medya ölçeklendirme çalışması yapılmıştır. Bu çalışmada Türkçe literatüre uyarlanan sosyal medya ölçeklendirme çalışmaları incelenmiş, odaklandıkları konular, sundukları bilimsel katkılar ve önermeler üzerinde durulmuştur. Belli ve sınırlı bir konuda yayınlanmış araştırmaları belirleyerek ve karşılaştırarak konu hakkındaki gelişmelerin ortaya koyulduğu çalışma bu yönüyle bir derleme araştırmasıdır. Dergipark üzerinde yayımlanmış araştırmalar arasından açık erişime sahip 19 çalışma çeşitli eleme süreçlerine tabi tutulmuş ve doğrudan Türkçeye uyarlanan sosyal medya ölçekleriyle ilgili olan 10 çalışma incelenmiştir. Araştırmanın sonuç bölümünde çıkarımlar yapılarak Türkçeye uyarlanan sosyal medya ölçeklendirme çalışmalarının önemli noktaları vurgulanmış ve gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.
At a time when more than half of the world’s population uses mobile devices and has a social media account, research has shown that Turkey is among the countries with the highest number of users in terms of population ratio (We Are Social, 2021). As the usage rates of social media increase, many social media scaling studies have been carried out, the effects of which on individuals, families and societies have become one of the research topics of the academy. In this study, social media scaling studies adapted to Turkish literature were examined, their subjects, scientific contributions and propositions were emphasized. The study, in which the researches published on a certain and limited subject are determined and the developments on the subject are revealed by comparing them is a compilation study in this respect. Among the studies published on Dergipark, 19 open access studies were subjected to various screening processes and 10 studies related to social media scales directly adapted into Turkish were examined. In the conclusion part of the study, the İmportant points of the social media scaling studies adapted to Turkish by making inferences were emphasized and suggestions were made for future studies.
Kaynakça/References
- Baker, D. A., & Algorta, G. P. (2016). The Relationship Between Online Social Networking and Depression: A Systematic Review of Quantitative Studies. Cyberpsychology, Behavior,and Social Networking, 19(11), 638–648.
- Bayrakcı, S. (2022). Dijital Okuryazarlık Kavramlar, Modeller ve Ölçüm. Konya: Çizgi Yayınevi.
- Brooks, S. (2015). Does Personal Social Media Usage Affect Efficiency And Well-Being? Computers in Human Behavior, 46, 26-37.
- Çapık, C., Gözüm, S., & Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası Ölçek Uyarlama Aşamaları, Dil ve Kültür Uyarlaması: Güncellenmiş Rehber. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(3), 199-210.
- Deniz, K. Z. (2007). Psikolojik Ölçme Aracı Uyarlama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 1-16.
- Erkuş, A. (2007). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Türk Psikoloji Bülteni(40), 17-25.
- Erzen, E., & Odacı, H. (2021). Sosyal Medya Kullanım bozukluğu Ölçeği: Türkçe Uyarlama Çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 520-535.
- Fox, J., & Moreland, J. J. (2015). The Dark Side Of Social Networking Sites: An Exploration Of The Relational And Psychological Stressors Associated With Facebook Use And Affordances”,. Computers in Human Behaviour, 45(1), 168-176.
- Korkmaz, S. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Selfitis, Narsizim, Dini Davranış ve Dini İbadet İlişkisi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 1089-1119.
- Lu, J., Hao, Q., & Jing, M. (2016). Consuming, sharing, and creating content: How young students use new social media in and outside school. Computers in Human Behavior, 64, 55-64.
- Özgüngör, S., & Arıcıoğlu, A. (2020). Nesneleştirilmiş Beden Bilinci Ölçeği-Genç Formunun Türkçeye Uyarlanarak Kendini Nesneleştirmenin Sosyal Medya Kullanımı ve Beğenilme Arzusu Arasındaki İlişkide Aracı Rolünün İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23-49.
- Öztürk, N. B., Eroğlu, M. G., & Kelecioğlu, H. (2015). Eğitim Alanında Yapılan Ölçek Uyarlama Makalelerinin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 123-137.
- Öztemel, K., & Traş, Z. (2017). Facebook Yoğunluğu Ölçeği›nin (FYÖ) Türkçeye uyarlanması: Faktör Yapısı ve güvenirliğinin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 91-101.
- Rıdvan Ata, M. M. (2019). İnternet Tabanlı Epistemolojik İnançlar Ölçeği Türkçe Uyarlama Çalışması ve Öğretmen Adayları İle Bir İnceleme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 893-908.
- Sarıçam, H., & Karduz, F. F. (2018). Sosyal Medya Kullanım Bozukluğu Ölçeği’nin Türk Kültürüne Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 116-135.
- Yüksekbilgili, Z. (2018) Sosyal Medya Pazarlama Aktiviteleri Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21(2), 149-157.
Taş, İ. (2017). Ergenler İçin Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği Kısa Formunun (SMBÖ-KF) Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 4(1), 27-40. - Torun, E. D. (2019). Sosyal Medya Davranışları Ölçeklerinin Türkçe Formunun Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(32), 217-234.
- Turan, S., & Şişman, M. (2013). Eğitim yönetimi alanında üretilen bilimsel bilgi ve batılı biliştarzının eleştirisine giriş. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(4), 505-514.
- Tuğtekin, U. (2021). Yüseköğretimdeki Genç Yetişkinler İçin Sosyal Medya Yeterlik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması. Bolu Abant İzzet baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(4), 1110-1126.
- wearesocial.com. (2022, Ocak). DIGITAL 2021. Ocak 2022 tarihinde https://wearesocial. com/: https://wearesocial.com/ adresinden alındı.